Reint Jan Renes | Ik praat mee, ik doe mee
Het roer moet om. Maar hoe krijg je ook de mensen om?
“Vergroot de capaciteit van burgers om in die transitie mee te gaan.”
Gedragswetenschapper Reint Jan Renes is lector Psychologie voor een Duurzame Stad bij de Hogeschool van Amsterdam. Met zijn lectoraat doet hij onderzoek naar de gedragspsychologie achter duurzaamheid. Dat doet hij vanuit concrete vraagstukken uit de praktijk.
Volgens Reint Jan is het lastige van de klimaatcrisis dat het voor veel mensen nog steeds abstract voelt. “In de kern vinden mensen het belangrijk om het nu leuk te hebben. Maar juist duurzaamheid vraagt dat we nadenken over de toekomst. Dat we iets heel abstracts serieus gaan nemen. En dat we ook nog eens gezamenlijk hetzelfde gaan doen.”
Het debat rondom klimaatverandering laat zien dat plannen voor duurzame energie op flinke weerstand kunnen rekenen. Want we willen een schonere wereld, maar dat kost ons ook iets. Het opwekken van duurzame energie met zonnepanelen en windmolens gaan we zien in het landschap. Onze leefomgeving gaat veranderen. En we zullen ons gedrag moeten aanpassen, zodat we minder energie met elkaar verbruiken.
“In de klimaattransitie moeten we veel meer vanuit de overheid ondersteund worden in het idee dat dit de nieuwe normaal is. Omdat dat nu eenmaal goed is voor de aarde.”
“Daarvoor is nou precies de overheid bedacht,” vindt Reint Jan. “Omdat we het als individu heel moeilijk vinden om slimme beslissingen te nemen over een abstract vraagstuk ergens in de toekomst. Daarom moet de overheid de ernst ervan duidelijk maken. Wat zou helpen is als de overheid het ook volledig omarmt en zegt: ‘dit is zo ongelooflijk belangrijk, daar stellen we een vaste set aan gedragsregels voor op.’ Net als nu met Corona.”
Waar komt de weerstand onder inwoners vandaan? “Er zijn zorgen bij mensen omdat je als overheid gaat ingrijpen op zekerheden, vaste routines en gewoontes. Je moet daarom accepteren dat er veel weerstand is. Je kunt geen verandering realiseren zonder dat het ook gaat schuren.”
Podcast Reint Jan Renes
Video Reint Jan Renes
Overheden zijn ondertussen bezig om inwoners zoveel mogelijk te betrekken bij hun plannen voor duurzame energie. Ook de regio’s, die plannen voor het opwekken van duurzame energie opstellen, voeren het gesprek met de samenleving. Past duurzame opwek in de ruimte en op het energienet? Is het acceptabel voor inwoners? Overheid, netbeheerders, markt en samenleving zoeken samen naar de gulden middenweg.
“Burgers zeggenschap geven is iets anders dan een keer het gesprek met ze aangaan. Je moet eigenlijk iedere dag en continue het gesprek voeren.”
Die gesprekken leveren niet altijd steun en draagvlak op, maar juist ook kritiek en weerstand. Hoe moeten overheden hiermee omgaan? “Mensen beseffen best dat ze niet altijd kunnen krijgen wat ze willen. Maar ze willen wel het gevoel hebben dat ze in het proces ernaartoe serieus worden genomen en hun zorgen worden gehoord. Dat moeten we niet onderschatten.”
Waarom hebben mensen weerstand tegen verandering? En waarom zijn sommige mensen wel bereid om veranderingen te accepteren en anderen niet? Luister de podcast voor het verhaal van Reint Jan.
Meer weten?
Bekijk dan de verschillende kennisproducten over het gesprek met de samenleving over duurzame energie.
Lees op energieparticipatie.nl alles over het betrekken van inwoners bij plannen voor duurzame energie.
Hoe kunnen conflicten energie geven aan de energietransitie? Lees de column van Eva Wolf, onderzoeker aan de Universiteit van Tilburg, over de ‘Waarde van Weerstand’.
Dit is een uitgave van
Het Nationaal Programma RES
Het Nationaal Programma RES ondersteunt de regio’s bij het maken van de RES’en door kennis te ontwikkelen en delen, procesondersteuning te bieden en een lerende community te faciliteren. Binnen het Nationaal Programma werken Unie van Waterschappen, IPO, VNG en het Rijk samen. Bezoek voor vragen de contactpagina van NPRES.